Artırılmış Gerçeklik (AR) Nedir? Hangi Alanlarda Kullanılır?

Artırılmış Gerçeklik (Augmented Reality) veya kısaca AR, özellikle mobil cihazlardaki işlemci kapasitelerinin gelişmesi ve kameraların görüntü kalitesinin artması sebebiyle geçtiğimiz 3 yıl içerisinde günlük hayatın hemen hemen her alanında kullanılmaya başlandı. Mobil cihazlara ek olarak son kullanıcıya yönelik akıllı gözlükler ve giyilebilir AR sistemleri / başlıklarında (Örnek: Microsoft HoloLens, Magic Leap) piyasaya sürülmesi bu kullanım oranını çok daha hızlı şekilde arttırdı.

Artırılmış Gerçeklik (AR) Nedir?

Artırılmış Gerçeklik (AR) kısaca özetlemek gerekirse, bilgisayar kaynaklı her türlü grafik, video vb verinin fiziksel ortam ve objeler üzerine eklenmesi ve zenginleştirilmesi sonucundan oluşturulan, etkileşimli ve gerçek zamanlı bir deneyim türüdür. AR teknolojisini kullanan cihazlar yardımıyla insanlar sahip olmadıkları bilgileri gerçek gerçek dünya üzerinden görebilir, biyolojik olarak algılayabileceklerinin çok ötesinde bir deneyim elde etmiş olurlar.

Artırılmış Gerçeklik (AR) Teknolojilerinin En Çok Kullanıldığı 10 Sektör

Artırılmış Gerçeklik (AR) günümüzde mobil oyunlardan, eğitim uygulamalarına, sağlık teknolojilerinden çalışmalardan, mimari uygulamalara kadar pek çok farklı alanda kullanılmaktadır. Artırılmış Gerçeklik (Augmented Reality) teknolojilerinin en çok kullanıldığı 10 farklı iş alanı;

1. AR Oyunları

Oyun sektörü Artırılmış Gerçeklik (AR) teknolojileri ortaya çıktığı günden bu yana en uygulaması en çok olan alanlardan biri olmuştur. Özellikle 2016 yılında yayınlanan Pokemon Go mobil oyunu ile tüm dünya çapında milyonlarca kullanıcı Artırılmış Gerçeklik teknolojisi ile tanışmış oldu. Arıtılmış Gerçekliğin mobil oyun ve uygulama dünyasına asıl girişi ise 2017 yılında Apple ve Google’ın sırayla yayınladıkları ARKit ve ARCore Slam SDK’leri oldu. Bu sayede hem ticari hem de birçok bağımsız oyun geliştiricisi daha kolay bir şekilde AR uygulaması geliştirmeye başladı. 2019 yılı başı itibariyle genel olarak oyun dünyasına baktığımız zaman özellikle App Store platformunda yeni yayına giren birçok oyun uygulaması ya tamamen bir AR odaklı bir oyun mekaniğine sahip (Örnek: ARise) sunmakta ya da oyunun mekaniklerinin tamamı olmasa da bazı içerikleri Artırılmış Gerçeklik modunda oynanabilmesine olanak sağlamakta. (Örnek: Ghostbusters World)

Bazı oyunlar ise oyun mekaniklerinde herhangi bir Arıttırılmış Gerçeklik içeriğine yer vermezken, oyun içerisinde kullanılan bazı karakter, obje ve silahları AR modunda gösterebilme imkanı tanımaktadır. Bu sayede kullanıcılar oyun içerisinde yer alan çeşitli nesneleri gerçek dünya içerisinde görebilmekte, oyunun kendisi ile kurdukları ilişki güçlenmekte, bu sayede de elbette kullanıcıların oyuna olan sadakat ve bağlılıkları artarak daha oyunda daha fazla zaman ve para harcamaktadırlar. 

2. AR Eğitim Uygulamaları

Artırılmış Gerçeklik / AR teknolojilerinin en çok kullanıldığı diğer bir alan ise eğitim alanıdır. Artırılmış Gerçeklik eğitim uygulamalarındaki ders içeriklerinin, klasik eğitim metotlarına göre çok daha başarılı sonuçlar verdiği çeşitli araştırmalara konu olmuştur. Örnek olarak dinozorların hakkında bilgilerin işlendiği bir derste, kitaplardaki resimler yerine dinozorların kendisini 3 Boyutlu AR olarak gören bir öğrencinin derse olan ilgisinin artacağı tartışma götürmez bir konudur. Sadece derse ilgiyi arttırmaya yönelik değil aynı zamanda kavramlar arasındaki neden sonuç ilişkisini kavranmasında Arıtılmış Gerçeklik uygulamaları çok başarılı olabilmektedir.

Bir başka örnek olarak AR modunda hidrojen ve oksijen moleküllerini birleştiren bir öğrenci, karşısında su molekülünü 3 boyutlu halini görünce, kimya biliminin bu temellerinden olan formülü çok daha rahat bir şekilde kavrayabilecektir. AR Eğitim uygulamaları genel olarak eğitimde fırsat eşitliği yarattığından bahsedebiliriz. Eğer AR uygulamalarını destekleyen bir cihazınız var ise, dersleri AR modunda almak size büyük ihtimalle, dersin verecek öğretmenden bağımsız olarak içeriği anlamınızda oldukça katkı sağlayacaktır. Buradaki temel kriter elbette hazırlanacak AR eğitim içeriğinin zenginliği ve başarısı olacağını hatırlatmak isteriz.

3. Artırılmış Gerçeklik AR Reklamları

2010’lu yıllarından başından bu yana Artırılmış Gerçeklik teknolojisi kullanılarak birçok reklam ve tanıtım kampanyası hayata geçirildi. Geçtiğimiz yıllardan marker base yani bir referans görsel veya QR kod yardımı ile, fiziksel objeler üzerinde referans noktaları üzerinden 2 Boyutlu ve/veya 3 Boyutlu sanal zenginleştirmeler yapılmaktaydı. Günümüzde mobil cihazların ve giyilebilir Artırılmış Gerçeklik ekipmanlarının sahip oldukları gelişmiş algılayıcılar ve görüntü tanımlama yazılımları sayesinde eskinden olduğu gibi herhangi bir referansa bağlı kalmadan, istenilen herhangi bir alanda Artırılmış Gerçeklik tanıtım ve reklamları ile karşılaşabilmekteyiz.

Özellikle ürünlerin müşteriler tarafından satın alınma öncesinde Artırılmış Gerçeklik modu içerisinde gösterilmesi veya yolda yürürken izin verdiğimiz reklam servislerinin bize AR modundan zengin medya gösterimleri ile karşılaşmamız 2019 yılı ve sonrasında çok daha fazla kullanılacak ürün tanıtım yöntemlerinden biri olacaktır. Benzer bir şekilde herhangi bir mağazaya girdiğinizde reyonlar arasında dolaşırken, eğer akıllı bir gözlük takıyor olacaksanız, büyük ihtimalle ürünlere yaklaştığınızda, o ürüne ait fırsat & indirim vb bilgileri 2D/3D içerikler ile görmenizin yanı sıra ürünün detaylı anlatımı ve kullanım kılavuzlarını da bizzat deneyimleyebileceksiniz. Biraz bilim kurgu filmi gibi geldi değil mi, aslında değil. Reklam sektöründe Artırılmış Gerçeklik uygulamaları çok hızlı bir şekilde ilerliyor, daha fütüristtik örnekler göreceğimizden emin olabilirsiniz.

4. AR Mimari & Mobilya Uygulamaları

Mimari ve dekorasyon alanı özellikle evlerinin nasıl görüneceği ve/veya sahip oldukları konutlar içerisinde satın almak istedikleri mobilyaların nasıl duracağını anlamak isteyen kullanıcılar için en iyi teknoloji çözümüdür diyebiliriz. Dünyaca ünlü IKEA markasının başlatmış olduğu mobilyaların müşteriler tarafından satın alma öncesinde Artırılmış Gerçeklik (AR) olarak görüntülenme trendi bugün dünyaca ünlü birçok firma tarafından kullanılmaya başlanmış durumda. Birçok mobilya ve dekorasyon imalatı yapan üretici firmalar, kendilerine ait Artırılmış Gerçeklik destekli uygulamalarını yayınladılar. Aynı zamanda mimari anlamdan da, mimar ve mühendis ekipleri, inşa edecekleri evlerin 3D modellerini AR modunda görüntüleyerek, 2 boyutlu bilgisayar ekranından çok daha başarılı bir şekilde toplu halde çalışma şansı elde edebiliyorlar.

5. AR Endüstri 4.0 Uygulamaları

Artırılmış Gerçeklik, sanayi ve endüstri kuruluşlarında, çalışan ekiplere yönelik verimlilik arıtıcı ve zamandan tasarruf sağlayıcı çok sayıda uygulama örneği barındırmaktadır. Örnek olarak saha ekiplerinin bakım ve onarımı yaptıkları cihazlar hakkında yeterli teknik bilgiye sahip değiller ise, gerekli yönergeleri AR modunda görmelerini sağlayan veya uzakta bağlanan başka bir teknisyenin gerekli açıklamaları Artırılmış Gerçeklik modunda yapmasını sağlayan birçok çözüm mevcuttur. Özellikle hızla artan makineler arasında IoT servileri ile makine verilerinin Artırılmış Gerçeklik modunda gösterilmesi de hız kazanacaktır.

Aynı zamanda gene yurt dışında bazı fabrika ve havalimanlarında çalışan teknik ekipler, kullanıdıkları akıllı gözlükler sayesinde, yönetim birimlerinden gelen talimatları gerçek zamanlı olarak görüntüleyebilmekte, örnek olarak bir depoda hangi noktaya gitmeleri ve hangi ürünleri almalarını gerektiğini gene akıllı gözlüklerinin kendilerine göstermiş olduğu AR mod içerisindeki yönergeler sayesinde, çalışmalarını hızlı ve kolay şekilde tamamlayabilmekteler. Bu ve benzeri uygulamalar, özellikle sanayi ve büyük işletmeler tarafında çalışanlarına çok ciddi zaman kazandırarak, daha önceden mümkün olmayan düzeyde verimli operasyonlar yürütmelerine yardımcı olmaktadır.

6. AR Sağlık Uygulamaları

Tıp alanında eğitim ve pratik tedavi uygulamalarında Artırılmış Gerçeklik (AR) teknolojisi en çok fırsat vadeden alanlardan biridir. Doktor adayı olan öğrencilere veya çeşitli branşlarda uzman hekimlerin almaları gereken pratik eğitim programları, Artırılmış Gerçeklik sayesinde aktarılabilir. Şu anda AR teknolojisini gerçek zamanlı kullanan ürünlerden bir tanesi kan damarının konumlarını Artırılmış Gerçeklik AR modundan deri üzerine yansıtan cihaz sayesinde, enjeksiyon sırasında yaşanan damar bulamama veya yanlış yere iğne yapma gibi konular en aza indirilmektedir. Aynı şekilde Artırılmış Gerçeklik tıp öğrencilerinin eğitimlerine büyük fayda sağlayabilmektedir. Şu anda App Store ve Google Play platformlarında yayınlanmakta olan bazı mobil uygulamalar, Artırılmış Gerçeklik yani AR olarak kullanıcılara insan anatomisinin tüm detaylarını 3 Boyutlu olarak göstermektedir.

Daha önceden anatomi konusunda detaylı çalışmak isteyen bir tıp öğrencisi muhtemelen okulun laboratuvarındaki plastik modeller ile yetinmek zorunda kalırken veya üniversitelerinin öğretim görevlileri eşliğinde gerçek kadavralar üzerinde sınırlı ve süreli şekilde çalışma imkanına sahipken, mevcut mobil AR sağlık eğitim uygulaması ile istediği yerde istediği zaman insan vücudunun birebir tüm detaylarına sahip 3 Boyutlu modelleri inceleyebilir. Öğrenci isterse sadece iskelet sistemini ve seçtiği ilgili bölümlerinin detaylarını animasyon ve etkileşimli içerikler ile incelerken, tek bir düğmeye dokunarak, iskeletin üzerinde kas dokularının örülmesi ve sonrasında derinin nasıl tüm vücudu sardığını AR olarak görüntüleyebilir. Artırılmış Gerçekliğin özellikle önümüzdeki yıllarda tıp alanında büyük yatırımlar yapılacak bir sektör olacağı, AR alanında çalışan bir çok firma tarafının üzerinde karar kıldığı ortak öngörülerden biridir.

7. Artırılmış Gerçeklik Perakende Uygulamaları

Önceleri mobilya kategorisinde başlayan satın alma öncesinde AR olarak ürünlerin gösterimi bugün hemen hemen tüm ürün gamlarında uygulanmaya başlandı. Özellikle makyaj malzemeleri, gözlük, şapka gibi doğrudan yüz bölgesinde kullanılan ürünlerin satışları Snapchat ve Facebook AR filterleri yardımı ile herhangi bir uygulama indirmeden yapılabilmekte. Kullanıcı ürünün reklamına tıkladığında telefonun cihaz kamerası aktif hale gelmekte arkada tarafta ise çalışan hali hazırda yüklü Facebook ve Snapchat uygulaması ile herhangi ek bir uygulama indirmeden, kullanıcılar satın alacakları gözlüklerin yüzlerinde nasıl durduğuna veya hangi rujun onlara daha çok yakıştığına hızlı ve gerçekçi bir şekilde karar verip satın almayı gerçekleştirebilmekteler. Aynı zamanda buzdolabı, telefon, aksesuar vb ürünlerde aynı şekilde Apple’ın Safari tarayıcısı üzerinden herhangi ek bir uygulama indirmeden Quicklook özelliği sayesinde ürünleri AR modunda kullanıcıların görüntülemesine olanak vermekte.

Ürünlerin e-ticaret sitelerinde satın alınması dışında, perakende yöneticileri de aynı zamanda mağaza içerisinde görsel bir değişiklik yapmadan ve vitrinleri değiştirmeden önce yeni tasarımları AR olarak görüntüleyebilir, bu sayede planlanan mağaza ve vitrin tasarımlarının, gerçek mağaza alanında nasıl görüneceğine riski en aza indirerek karar verebilir. 2019 yılı itibariyle perakende ve e-ticaret sektörünün hemen hemen her alanında müşterilerin ürünleri AR olarak görüntüleyecekleri ve sonrasında satın alma gerçekleştirecekleri bir sürece gireceğiz.

8. AR Müze Uygulamaları

Müzeler ve sanat galerileri bizce Artırılmış Gerçeklik teknolojilerinin en güzel uygulama örneklerine sahip olunan alanlardan biri. Müzeler tarafında Artırılmış Gerçeklik ile ilgili son 4 yılda oldukça fazla örnek karşımıza çıktı. Bunun sebebi ise elbette Artırılmış Gerçekliğin öğrenmeyi kolaylaştırması ve ilgi çekmesi en başlıca sebebi. Müzeler ziyaretçilerin ilgisini çekmek ve birden fazla defa ziyaretçileri ağırlamak için AR uygulamaları tasarlıyorlar. Bunlar arasında en basit ve sık kullanılan örnekler sergilenen objelerin 3 boyutlu hallerinin ziyaretçiler tarafından daha net bir şekilde ve yakından görülebilmesi için AR modunda gösterilmesi. Diğer sık kullanılan bir teknik ise, kullanılan uygulama sayesinde, eserin üzerinde, esere ait bir takım bilgi ve detayların beliriyor olması. Örnek olarak tarihi bir eser taratıldığında, eserin üretim yılı, hikayesi vb detaylar grafik, video, ses vb bilgisayar kaynaklı unsurlar ile zenginleştirilebilmekte.

Bazı müzelerde ise Artırılmış Gerçeklik, müzedeki eserler hakkında bilgi vermek için değil aynı zamanda müzenin bir parçası olarak işlev görmekte. Örnek olarak ünlü mimar Antoni Gaudí’nin müze olarak hizmet veren ve Barcelona’da bulunan Casa Batlló ziyaretçileri evi AR modunda gezebiliyorlar. Evin içerisinde bulundukları odada uygulamayı çalıştırdıkları zaman, evin yaklaşık 100 önceki halini AR ve VR mod içerisinde görüntüleyebiliyorlar. Aslında müze uygulamadı sadece müze binaları içerisinde değil aynı zamanda müzelere ait eserlerin, müze dışında gösterilmesinde de kullanılabilmektedir. Örnek olarak hayatında Lourve müzesine gitme şansı olmayan bir çocuk, Artırılmış Gerçeklik uygulaması sayesinde, kendi odasının duvarında Leonardo Da Vinci’nini ünlü tablosu olan ‘’Mona Lisa’’yı veya gene çok bilinen bir başka dünyaca ünlü sanatçı olan Vincent van Gogh’un ‘’Yıldızlı Geceler’’ tablosunu görebilecek. Hem de odasından tek bir adım dışarı atmadan.

9. AR Askeri Donanımlar

Arıtılmış Gerçeklik teknolojilerinin çıkış noktası birçok diğer teknolojide olduğu gibi elbette askeri alanda yapılan yatırımlardır. Bugüne kadar bilinen ilk AR uygulaması olan Vİrtural Fixtures 1992 yılında Louis Rosenberg tarafından Amerikan Hava Kuvvetleri bünyesinde geliştirilmiştir. Ordular AR teknolojileri ile yakından ilgilenmektedirler çünkü bünyelerinde bulunan askerlere gerçek zamanlı saha istihbaratı sağlayabilmek ve bunu bilgileri Artırılmış Gerçeklik ile askerin gözüne yansıtabilmek, düşmanlara karşı çok büyük bir avantaj sağlayarak mutlak zaferi getireceğinin bilincindedirler. Günümüzde dünyanın her ülkesindeki askeri pilotların temel donanımlarından biri, uçuş sırasında taktıkları kaskların gözlüklerinde bulunan Artırılmış Gerçeklik özelliğidir. Pilotlar kaskın gözlüğüne yansıtılan görüntüler sayesinde, dışı dünyada gördüklerin görüntülerin üzerine AR modunda bir takım veriler ile zenginleştirme yapılmaktadır. Bunlar en basit örneği ile etraflarında gördükleri uçakların, kırmızı (düşman) veya yeşil (dost) renklerde çerçevelere alınması, bu şekilde savaş anında hedeflerin kolay tespiti ve dost ateşine karşı zayiatın giderilmesi hedeflenmektedir.

Aynı şekilde aslında neredeyse 50 yıldır gene uçakların pilot kabinlerindeki nişangahlar, üzerlerine yansıtılan hedefleme grafiği ile pilotlara yön göstermekte ve hedeflerine yönelik daha isabetli atış yapmalarını sağlamaktadır. İlk olarak uçaklarda kullanılmaya başlayan, nişangah, dost / düşman ayrımı, menzil, yakıt bilgisi, gece görüşü gibi verilerin Arıttırılmış Gerçeklik modunda yansıtılması giderek diğer askeri unsurlarda da kullanılmaya başlanmıştır. Günümüzde gene Amerikan ordusu kara birliklerindeki bazı piyadelerin, sahip oldukları savaş kasklarına bağlı bulunan AR ekipmanları sayesinde, yukarıda örnekleri verilen dost düşman ayrımı, hedef işaretleme veya yön bulma yönergeleri gibi birçok veri sahada bulunan ekiplere anlık olarak aktarılmaktadır. Savaşlarda bilgi ve istihbarat, zafer ya da yenilginin temel kaynağıdır. Artırılmış Geçeklik ekipmanları ile donatılmış askerler, bu ekipmanlara sahip olmayan düşman birliklerine göre üstünlükleri tartışılmaz bir gerçektir. Sonuç itibariyle siz bir evin içerine gizlenmiş olan düşman birliklerinin net konumlarını, ekiplerinizin sahip olduğu ısı & hareket ölçer gibi ekipmanlar sayesinde öğrenip, bu konum görüntülerini 3 boyutlu olarak duvarın üzerinde görebiliyor iseniz, çatışma daha başlamadan zaten savaşı kazanmışsınızdır demektir.

Ziyaret ettiğiniz yabancı bir şehirde yolunuzu kaybederseniz ne yaparsınız. Eskiden olsa elbette elinizdeki haritalar veya sağa sola sorarak bulurdunuz. Şimdi ne yapıyoruz, telefonumuzu açıp Google Maps Harita servislerinden yol tarifleri alıyoruz. Öte yandan bunu yaparken net olarak hangi yöne gitmemiz gerektiğini ilk aşamada sanırım kimse anlayamıyor, muhtemelen 10 metre yürüdükten sonra farklı bir yöne doğru gittiğimizi anlayıp yönümüzü değiştiriyoruz. Artık bunlar tarih oluyor, çok yakın bir zamanda şehirlerin fiziksel yüzeylerinin taranmış hallerinin dijital kopyaları bulut servislere aktarılacak ve bizler gitmek istediğimiz yönü 2 Boyutlu harita üzerindeki yönergeler ile değil, Artırılmış Gerçeklik şeklinde görüntüleyebileceğiz. Google Maps’in yakın zamanda tüm dünyada uygulamaya sokacağı servisinde, yönlendirmeler artık kuşbakışı olarak görünen 2 Boyutlu haritalar yerine tamamen, cihazların kameraları üzerine eklenen 3 Boyutlu Artırılmış Gerçeklik görüntüleri ile olacak.

Telefonumuzu veya akıllı gözlüğümüzün kamerasında gördüğümüz dünya üzerine hangi yöne doğru 3 Boyutlu olarak gösterecek ve neredeyse %100 yakın bir doğruluk ile bunu yapacak servisler olacak. Yönlendirme ve bilgilendirme yönergeleri gözlerimizin önünde akarken, bizler çok doğru ve hızlı bir şekilde gideceğimiz yöne en kısa yoldan varacağız. Tanımadığımız bu şehir içerisinde yürürken çevremize baktığımızda, kullandığımız servis bize en yakın müzenin nerede olduğunu, eğer yemek saati yaklaştı ise, aradığımız kriterlere göre en seçilen restoranın üzerinde çeşitli işaretler görmemizi sağlayacak.

Artırılmış Gerçeklik (Augmented Reality) / AR teknolojileri hakkında daha fazla bilgi almak için hemen bize ulaşın